Trillen, zweten en hartkloppingen, daar krijgt iemand last van wanneer deze persoon hyperventileert. Hyperventilatie wil zeggen dat er sprake is van een verhoogde (hyper) ademhaling (ventilatie), maar wat is het precies en wat je kun je eraan doen?
Wat is hyperventilatie?
Ademhalen is een natuurlijke reflex en gebeurt zonder dat we erbij na hoeven te denken. Wanneer we ademhalen, zuigen onze longen zich vol met zuurstof. Deze zuurstof is nodig voor onze lichaamsfuncties en wordt door onze organen en spieren gebruikt. De opgenomen zuurstof wordt vervolgens omgezet in koolzuur die we weer kwijtraken tijdens het uitademen. Bij hyperventilatie wordt er door te snelle of te diepe ademhaling te snel te veel zuurstof opgenomen. Het gevolg hiervan is dat er in een korte tijd veel zuurstof ons lichaam binnenkomt en er vervolgens ook te veel koolzuur wordt uitgeademd. Het tekort aan koolzuurgas in het bloed verstoort dan de lichaamprocessen. Deze verstoring uit zich in een benauwd en beklemmend gevoel, trillen, hartkloppingen, zweten en tintelen van je vingers, voeten of mond. Ook na een aanval van hyperventilatie kun je je nog aardig beroerd en grieperig voelen en kun je last hebben van pijn in je buik, hoofd en rug, maar ook van bijvoorbeeld diarree.
Acute en chronische hyperventilatie
Acute hyperventilatie kun je bijna zien gebeuren. De ademhaling versnelt hoorbaar, men transpireert en ziet overduidelijk bleek. Hartkloppingen maken daarbij dat men voelt alsof het hart een slag overslaat, waardoor er angst kan ontstaan dat er echt iets ernstigs aan de hand is. Zoals we al eerder zeiden, kunnen handen en voeten gaan tintelen, maar je kunt ook dubbel en wazig zien. De aanval houdt uit zichzelf naar verloop van tijd op en laat de persoon vaak moe achter.
In het geval van chronische hyperventilatie zijn de symptomen minder heftig. Het is de meest voorkomende vorm en is door zijn vage kenmerken moeilijk te herkennen. Hierdoor kan het soms zelfs voorkomen dat iemand zonder zich daar bewust van te zijn, een hele dag hyperventileert. Ook de juiste diagnose kan in bepaalde gevallen erg lang uitblijven, waardoor klachten en oorzaken van de hyperventilatie verschillen, mede doordat mensen vaak al andere angsten als ziektevrees hebben opgebouwd.
Flauwvallen
Een wijdverbreid misverstand, is dat flauwvallen een symptoom is van acute hyperventilatie. Je valt niet zomaar flauw door de hyperventilatie, het heeft een andere oorzaak, bijvoorbeeld paniek waardoor er een verkeerd signaal naar de hersenen wordt gestuurd. De angst voor flauwvallen bij hyperventilatie veroorzaakt vaak grotere paniek dan nodig kan zijn.
Hoe ontstaat hyperventilatie?
In feite hyperventileren we allemaal wel eens, sommige mensen misschien wel nooit en anderen hooguit een keer, wanneer hij of zij heel erg bang of overstuur is. Gelukkig is het dan maar een incident met vaak een duidelijke en directe aanleiding. Heel wat anders is het wanneer je ook zonder angst of paniek zomaar uit het niets gaat hyperventileren. Hyperventilatie kan op haar beurt wel weer angst en paniek opwekken en een paniekaanval veroorzaken waardoor de hyperventilatie juist in stand wordt gehouden. Hoe komt het dan dat je ogenschijnlijk redenloos hyperventileert? Allereerst heeft het niets te maken met hart-/of longklachten, maar des te meer met het (dikwijls langdurig) ondergaan van stress, spanning en andere psychische druk. In een ander geval kan hoogteziekte of een overdosis aspirine een aanval veroorzaken.
Kun je hyperventilatie voorkomen?
Laten we beginnen te zeggen dat hyperventilatie niet is op te lossen met medicatie. Uiteraard is het allereerst heel belangrijk te kijken wat de oorzaak is van het hyperventileren. Wanneer heb je last van hyperventilatie, wat was je aan het doen, hoe voelde je je en waren er misschien tekenen waaraan je een opkomende aanval kon herkennen? Allemaal zaken die belangrijk kunnen zijn beter te anticiperen op een aanval of deze in te toekomst wellicht te voorkomen.
Bij het omgaan met of het verkomen van een aanval kunnen ademhalingsoefeningen helpen. Het is daarbij belangrijk om met je buik in plaats van je ribbenkast adem te halen. Bij een aanval is er zoals gezegd een tekort aan koolzuurgas in het bloed, om deze aan te vullen werkt het om oppervlakkig (middels buikademhaling) en langzaam in te ademen of om de adem zo lang mogelijk in te houden. Door het laatste blijft het koolzuur in plaats van te worden uitgeademd in het lichaam en dat is precies wat je nodig hebt. Natuurlijk is het moeilijk om tijdens een aanval precies dat te doen dat een gunstig effect heeft. Wat er dan vaak wordt gedaan bij een opkomende aanval is een boterhamzakje voor de mond te houden. Hierdoor zal het uitgeademde koolzuurgas weer ingeademd worden waardoor het gehalte in het bloed weer zal stijgen Ook het ademen door een slangetje kan helpen. Doordat er minder lucht doorheen gaat, wordt de snelheid van de ademhaling omlaag gebracht. Als je vermoedt last te hebben van hyperventilatie, ga dan vooral naar je huisarts. Deze kan in ieder geval wat zaken vaststellen en je helpen om in de toekomst beter om te gaan met hyperventilatie of deze te voorkomen.