Vrijwel iedereen kent iemand in zijn omgeving die een keer kanker heeft, had, of er in het ergste geval aan is overleden. Het fenomeen borstkanker komt in deze tijd steeds meer naar voren: statistieken vertellen ons dat tegen de tijd dat vrouwen 75 worden, 1 op de 10 al borstkanker heeft, of heeft gehad. Een uiterst veelvoorkomende soort kanker dus, maar wat houdt het allemaal in?

Borstkanker, de naam zegt het al, is een tumor in de borst van de vrouw of in het tepelgebied bij de man. De meest voorkomende variant (met 43%) is de tumor die zich in de melkgang naar de tepel bevindt (ductaal carcinoom in situ, DCIS). Soms bevindt het zich hoger, in de melkklieren zelf (lobulaire neoplasie). Dit soort tumor spreidt zich uit en is minder hard, en wordt daarom ook pas in een later stadium opgemerkt. Dit type tumor komt vaker bij vrouwen voor dat nog niet in de overgang is geweest.

Borstkanker is agressief wat betreft uitzaaiingen, het kan zich op twee manieren “voortplanten”. Manier een is via de lymfeklieren, dit komt ook het meest voor. Als dit gebeurt nestelt de nieuwe tumor zich meestal in de lymfeklieren in de oksels.
Nummer twee is via de bloedbaan en dit is de ernstigste versie. Via je bloedbaan kunnen de tumorcellen zich over het hele lichaam verspreiden, tot in de longen, baarmoeder of zelfs in de botten!

Wat zijn risicofactoren?

Statistieken vertellen ons dat de leeftijd de belangrijkste risicofactor is, samen met het geslacht. Vrouwen hebben nou eenmaal meer kans op borstkanker dan mannen. Alle vrouwen die de 40 gepasseerd zijn hebben een grotere kans dan jongere vrouwen.

Als je rookt, heb je 30% meer kans om borstkanker te ontwikkelen, meerokers hebben deze kans overigens niet en kunnen gewoon als niet-rokers gezien worden. Ook mensen die gerookt hebben maar voor hun 30e levensjaar gestopt zijn, kunnen als niet-roker gezien worden. Stoppen met roken helpt dus altijd! Ook als je pas op je 50e stopt na je hele leven als kettingroker geleefd te hebben.

BRCA1 en BRCA2 genen

Bij 5 tot 10% van de mensen met borstkanker speelt erfelijkheid een rol. Onlangs zijn er twee genen ontdekt: BRCA1 en BRCA2. BRCA staat voor BReast CAncer. De precieze werking laat ik hier even achterwege, maar in het kort gezegd repareert het het DNA als dat gebroken is (voor de kenners: het gen werkt samen met het p53-gen). Als een van deze genen dus defect is, door een mutatie, wordt gebroken DNA dus niet gerepareerd en kunnen “foute cellen” zich doordelen.
Kenmerkend voor het erfelijk voorkomen van borstkanker is het voorkomen van borstkanker op jonge leeftijd, bij meerdere familieleden in verschillende generaties, het tegelijkertijd optreden aan beide borsten en borstkanker bij mannen. De mutatie kan ook spontaan optreden bij een patiënt, waardoor deze kenmerken (nog) niet aanwezig zijn.
Het is nog onduidelijk bij hoeveel vrouwen deze mutatie voorkomt. Wel duidelijk is dat 20% van de vrouwen dat de mutatie draagt borstkanker ontwikkelt voor haar 40e, 51% voor hun 50e en maar liefst 87% voor hun 60e.
De draagster van dit gen heeft dus een veel grotere kans op het krijgen van borstkanker, maar ook bestaat er een 20% tot 60% grotere kans op eierstoktumoren, en een verhoogde kans op prostaatkanker bij mannen en baarmoederhalskanker bij vrouwen.

Wat kun je ertegen doen?

Als je niet wilt dat je je benen breekt, pas je altijd goed op waar je loopt en hoe je sport etc. Er is echter geen manier waarop je zeker bent dat je geen borstkanker krijgt! Je kunt hooguit de kans (overigens zeer erg) verkleinen dat je het krijgt.
De belangrijkste factor is het stoppen met roken. Dit verkleint de kans met 30%. Mocht dit niet zo goed lukken, dan is overstappen op een andere levensstijl ook geschikt. Een 10 jaar durend Japans onderzoek bewees dat het eten van veel soja een verminderde kans op borstkanker met zich meebrengt. Soja bevat isoflavonen, die in laboratoriumtests ook bewezen hebben dat ze het risico op borstkanker verkleinen. Het effect van het sojaleven is nog sterker te zien bij vrouwen die de menopauze al gehad hebben.

Ook wordt gedacht dat een gezonde leefwijze, wat elke dag fatsoenlijk sporten, niet roken, en mediterraan eten inhoudt, levensverlengend is. Mediterraan eten houdt in: veel noten, olijfolie, groenten, fruit en vis, maar weinig vlees en boter.

Tot slot

Het is voor vrouwen die voorbij de 40 zijn, zeer sterk aan te raden om elk jaar een keer naar de huisarts te gaan om daar een controle te laten uitvoeren. Bij een familie voorgeschiedenis van borstkanker of eierstokkanker, is het misschien wijs om te controleren of je drager bent van de BRCA1 of BRCA2 mutatie. Vrouwen en mannen die drager zijn moeten zich elke maand laten controleren.

Het gevaar van borstkanker wordt nog altijd zwaar onderschat. Tegenwoordig kun je je bij een bevolkingsscreening gratis laten onderzoeken. Natuurlijk moeten we ook niet vergeten dat tegenwoordig steeds meer vrouwen genezen van borstkanker; de overleving na tien jaar bedraagt inmiddels 70%.

Nick Vollebergh