Je zit in de klas, de docent is iets aan het uitleggen en dan hoor je van buiten het lokaal een vreemd geluid. Het verhaal van de docent is natuurlijk veel belangrijker dan dat vreemde gebrom van buitenaf, dus iedereen negeert het en luistert onverstoorbaar naar de uitleg. Behalve jij, want jij hebt ADHD.
Wat is ADHD?
Gelukkig is er wat tegen te doen: Ritalin. Ritalin is het meest gebruikte medicijn bij ADHD, maar hoe werkt het? Voor we deze vraag gaan beantwoorden is het eerst belangrijk kort uit te leggen wat ADHD nou eigenlijk is.
ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactivity, vertaald betekent dit een aandacht-/en hyperactiviteitsstoornis. In de volksmond heeft men het ook wel over A(lle) D(agen) H(eel) D(ruk). Toch klopt dit laatste niet helemaal, want niet iedereen met ADHD is per definitie heel druk. Deze niet-hyperactieve vorm, wordt ADD genoemd. Zo’n drie tot vijf procent van de kinderen op de basisschool heeft het. ADHD kent een hoge mate van erfelijkheid en eenmaal een ADHD’er, altijd een ADHD’er want je wordt ermee geboren of niet. Bij één op de drie kinderen met ADHD blijft de stoornis ook wanneer men eenmaal volwassen is bestaan en meer dan de helft blijft last houden van één of meer symptomen. Het vaststellen van ADHD is soms lastig, want tests die 100 procent uitsluitsel kunnen geven, zijn er helaas (nog) niet.
Symptomen van AD(H)D
Mensen met ADHD hebben moeite zich te concentreren en worden snel afgeleid door prikkels van buitenaf. Ze vergeten vaak dingen en zijn zowel lichamelijk als geestelijk onrustig. Ook impulsiviteit kan een grote rol spelen, zoals dingen doen voor er over na te hebben gedacht en onnodig geld uitgeven. Een ander kenmerk van ADHD is dat patiënten vaak een verstoorde tijdsbeleving hebben en dat de door hen ingeschatte tijd die nodig is iets te doen of ergens te komen, vaak niet overeenkomt met de reële tijd. Vaak te laat komen is een veel voorkomend verschijnsel. Daarnaast is er nog de alom beruchte hyperactiviteit die – zoals eerder al gezegd – niet bij iedereen een even grote rol speelt. Ook de levensfase en leeftijd kunnen hierin een groot verschil maken. Uit onderzoek is gebleken dat kinderen met ADHD beduidend drukker zijn dan in hun volwassen leven waarin de hyperactiviteit zich met name naar binnen keert.
Return to sender
ADHD’ers hebben, zoals je eerder al hebt kunnen lezen, moeite om het hoofd erbij te houden omdat zij sneller de aandacht verliezen aan prikkels van buitenaf. Wanneer een gesprek verstoord wordt door een geluid, treedt er bij mensen zonder ADHD een zogenaamde impulscontrole op door middel van neurotransmitters. Deze neurotransmitters zijn chemische stoffen die berichten overbrengen van hersencel naar hersencel. Voorbeeld: Hersencel A scheidt neurotransmitters uit en deze ‘springen’ via de synaps (een soort brug) naar Hersencel B. Hier bevinden zich ontvangers die de neurotransmitters moeten ‘opvangen’ om zodoende het bericht over te laten komen. Door dit proces realiseren mensen zich als het ware dat de focus op het gesprek belangrijker is dan het geluid. Mensen met ADHD hebben juist met deze impulscontrole moeite. Ook hun hersencellen scheiden neurotransmitters uit, maar door onvoldoende ontvangers in de andere hersencel, worden deze niet opgevangen en keren terug naar waar ze vandaan kwamen. Gevolg? Het bericht is niet aangekomen en de ADHD’er richt zijn aandacht toch op het geluid van buitenaf en verliest de aandacht voor het gesprek.
De werking van Ritalin
Ritalin bestaat er in verschillende varianten en onderdrukt ADHD-symptomen bij zo’n 70 procent van de gebruikers. Het werkt zo’n drie tot twaalf uur afhankelijk van de soort (kortwerkend, langerwerkend, langwerkend) en wanneer het is uitgewerkt komen de klachten weer terug. Met andere woorden: Ritalin helpt ADHD te onderdrukken maar geneest niet. Als je een keer een dosis vergeet te slikken kan er een zogenaamde rebound optreden: een plotselinge terugkeer van de klachten die de patiënt vaakt overvalt en daardoor heviger aanvoelt. Ook blijkt Ritalin in sommige gevallen niet voldoende te werken, in zo’n geval wordt er gebruikgemaakt van Dextro-amfetamine.
Ritalin zorgt ervoor dat de hersenen worden geholpen bij het overbrengen van boodschappen van de ene naar de andere hersencel. In Ritalin zit namelijk methylfenidaat en deze is werkzaam in de synaps en remt de te snelle heropname van de neurotransmitters. Doordat de boodschap daardoor niet terug kan gaan waar hij vandaan kwam, komt hij alsnog op de ontvangers in de andere hersencel terrecht. Resultaat: de boodschap is overgekomen.